Τί είναι η γνωστική-συμπεριφορική θεραπεία (ΓΣΘ);

Γνωστή και ως γνωσιακή-συμπεριφοριστική, (Cognitive-Behavioral Therapy, CBT) η θεραπεία αυτή είναι βασισμένη στην αρχή πως οι σκέψεις, τα συναισθήματα και το σώμα αλληλεπιδρούν και αλληλοεπηρεάζονται. Όταν βρεθούμε λοιπόν σε μία κατάσταση, οι σκέψεις που θα κάνουμε θα επηρεάσουν την συναισθηματική μας διάθεση αλλά και τις αντιδράσεις που μπορεί να έχει ο οργανισμός μας. Σκοπός της θεραπείας είναι να ελεγχθούν οι σκέψεις και μέσω αυτών, τα συναισθήματα και οι σωματικές αντιδράσεις.

Η θεραπεία στα πρώτα της στάδια επικεντρώνεται στις «καυτές σκέψεις», γνωστές και ως «αυτόματες αρνητικές σκέψεις» αυτές είναι οι σχεδόν ασυνείδητες σκέψεις που εμφανίζονται στο μυαλό μας όταν συμβαίνει κάτι που μας προκαλεί άγχος.

Ας πάρουμε για παράδειγμα τις κρίσεις πανικού. Φανταστείτε ένα άτομο που βρίσκεται στο λεωφορείο και ξαφνικά παρατηρεί πως έχει μία ελαφρά δύσπνοια. Είχε βιώσει μία κρίση πανικού και στο παρελθόν στο λεωφορείο οπότε αμέσως ξεκινούν οι αυτόματες αρνητικές σκέψεις. Μπορεί να σκεφτεί «παθαίνω κρίση πανικού», αυτή η σκέψη μπορεί να του προκαλέσει περαιτέρω άγχος και ταυτόχρονα ταχυπαλμία και εφίδρωση, ως συνέπεια αυτών μπορεί να κάνει επιπλέον αυτόματες αρνητικές σκέψεις όπως «η καρδιά μου χτυπάει γρήγορα, σίγουρα θα πάθω κρίση πανικού», «όλοι θα με δουν να κοκκινίζω και να ιδρώνω, θα γίνω ρεζίλι», «βρίσκομαι στη μέση του λεωφορείου αν πάθω κάτι δεν θα προλάβω να τρέξω στο νοσοκομείο».

Οι σκέψεις αυτές προκαλούν άγχος και σωματικά συμπτώματα (σφίξιμο στο στομάχι ή στο στήθος, πονοκέφαλο, ερυθρίαση προσώπου, ταχυπαλμία, εφίδρωση, μούδιασμα άκρων, ζαλάδα κλπ.) που με τη σειρά τους επηρεάζουν το άτομο κάνοντάς το να σκεφτεί επιπλέον αρνητικές σκέψεις που θα προκαλέσουν επιπλέον αρνητικά συμπτώματα σε έναν φαύλο κύκλο που κορυφώνεται στην εμφάνιση της κρίσης πανικού η οποία θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί αν το άτομο μπορούσε να ελέγξει αυτές τις σκέψεις και να σπάσει την κυκλική ανατροφοδότηση αρνητικών σκέψεων, άγχους και σωματικών συναισθημάτων.

Σκοπός της θεραπείας είναι μέσω συγκεκριμένων τεχνικών σωματικής χαλάρωσης και αναδόμησης των σκέψεων να μπορέσει το άτομο να ελέγξει τις σκέψεις του έτσι ώστε να μπορέσει να επηρεάσει το συναίσθημα και το σώμα του. Επίσης, ο θεραπευτής σε όλην αυτήν τη διαδικασία βοηθά τον θεραπευόμενο να δει τα προβλήματά του από επιπλέον οπτικές γωνίες, να αντιληφθεί τις εναλλακτικές λύσεις που πιθανόν να υπάρχουν και έχοντας πλέον περισσότερες πληροφορίες να επιλέξει ελεύθερα ποια από αυτές του ταιριάζει περισσότερο.

Η ΓΣΘ είναι μία μέθοδος, πειραματικά ελεγμένη, της οποίας τα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν πως είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική στις αγχώδεις διαταραχές (άγχος, φοβία, κρίσεις πανικού) και την κατάθλιψη.